De Natuur of de Schepper

Indien die verbinding verbroken wordt en ieder van hen ontheven wordt van hun plichten als soldaat en ambtenaar, dan dient ieder van hen zelf de benodigde uitrusting en krachtbronnen op eigen houtje te dragen voor de taken die hij zal verrichten. Op dat moment kan hij slechts handelen naar de hoeveelheid kracht en de uitrusting die hij zelf bezit. Indien de handelingen die hij in zijn voorgaande staat met gemak verrichtte nu van hem gevraagd zouden worden, zou hij daarvoor in zijn armen de kracht van een leger dienen te hebben en op zijn rug opgezadeld dienen te zijn met de fabriek van de sultan, waarin de benodigde legeruitrusting wordt geproduceerd. Inderdaad, zelfs clowns die de onzinnigste bijgeloven en verhalen verzinnen om anderen aan het lachen te maken, zouden zich voor een dergelijke fantasievolle gedachtegang schamen.

 

Tot slot: het toeschrijven van elk wezen aan Wādjibul-Wudjūd is even gemakkelijk als noodzakelijk. Het toeschrijven van schepping en vorming aan de natuur daarentegen is even moeilijk als onmogelijk en valt buiten de grenzen van de rede.