Een Reis naar het Bestaan van de Schepper

Ook de uitrusting van een geheel leger vanuit één enkel centrum, in samenhang met één wet en vanuit één fabriek, geschiedt, ondanks het grote aantal soldaten, zo licht als de uitrusting van een enkele soldaat. Indien de uitrusting van elke afzonderlijke soldaat echter op verschillende locaties zou moeten plaatsvinden, zouden er voor de uitrusting van elke soldaat evenveel fabrieken beschikbaar moeten zijn als voor de uitrusting van een geheel leger.

Overeenkomstig met deze twee voorbeelden, wordt de totstandkoming van alles in dit welgeordende paleis, in deze voortreffelijke stad, in dit ontwikkelde land en in deze prachtige wereld zo gemakkelijk dat deze leidt tot een oneindige overvloed en voordeligheid, mits het aan één unieke heer wordt toegeschreven. In het andere geval zou het verkrijgen van alles met zoveel kosten en moeilijkheden gepaard gaan dat men niets kan verkrijgen, zelfs als hij de hele wereld in ruil ervoor zou geven.

Het Tiende Bewijs

Kom, mijn vriend die tot enig inzicht is gekomen! We zijn hier nu al vijftien dagen.[1] Als we de regels van deze wereld niet kennen en haar sultan niet erkennen, verdienen we een bestraffing, omdat er ons geen excuses meer resten. Vijftien dagen lang heeft niemand zich met ons bemoeid, alsof er sprake is van uitstel. We zijn zeker niet aan ons lot overgelaten. Te midden van deze uitermate kunstzinnige, welgeordende, subtiele en leerrijke schepselen kunnen wij ons niet losbandig als een onbezonnen dier gedragen. Dat wordt ons door de ambtenaren van de sultan niet toegelaten. De bestraffing van de machtige sultan van dit land is zeker schrikbarend.

Wat een machtige en geweldige heer de sultan van deze wereld is, blijkt uit het feit dat hij deze grote wereld ordent en bestuurt als een prachtig paleis. Zonder enig gebrek en zonder iets over het hoofd te zien, beheert hij dit grote land alsof het een huis is. Kijk hoe hij deze wereld, die als een paleis en een stad dient, van tijd tot tijd in volmaakte ordening vult en met volmaakte wijsheid ledigt, alsof het een schaal is die gevuld en geleegd wordt. Zoals men een tafel dekt en vervolgens weer afruimt, zorgt hij overal in dit grote land, met onzichtbare hand, voor een reeks van de meest uiteenlopende gerechten en tafels. Hij nodigt iedereen uit, heft de ene tafel op en dekt meteen de volgende.[2] Dit alles zie je ook, en als je beschikt over verstand, zal je begrijpen welke oneindige gulheid en vrijgevigheid schuilt achter zijn macht en majesteit.